Sosyal hizmet uygulamalarında müracaatçıyla kurulan mesleki ilişkilerde etik ilkelerin rolü ve önemi
Özet Görüntüleme: 17
/ 
PDF İndirme: 10
DOI:
https://doi.org/10.70736/ijoess.1644Anahtar Kelimeler:
Sosyal hizmet- etik ilkeler- etik ikilemler- etik karar verme- mesleki sorumlulukÖzet
Sosyal hizmet disiplini, bilgi, beceri ve değer olmak üzere üç temel üzerine kuruludur. Bu üç temel arasında özellikle değer boyutu, mesleğin etik ilkelere dayalı uygulanmasında merkezi öneme sahiptir. Bu araştırma, müracaatçıyla kurulan mesleki ilişkide sosyal hizmet etik ilkelerinin rolünü ve önemini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desenin benimsendiği çalışmada; tıbbi sosyal hizmet, çocuk refahı, kadın hizmetleri, engelli ve yaşlı hizmetleri ile adli sosyal hizmet alanlarında görev yapan uzmanlarla yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Elde edilen veriler tematik analiz yöntemiyle değerlendirilmiş; “müracaatçı ile mesleki ilişki kurma süreci”, “sosyal hizmet müdahalesinde sosyal hizmet etik ilkelerinin rolü”, “etik ikilemler ve başa çıkma yöntemleri” ile “etik ilkelerin daha etkili uygulanmasına yönelik öneriler” olmak üzere dört ana tema belirlenmiştir. Bulgular, sosyal hizmet uzmanlarının müracaatçıyla güven temelli bir ilişki kurabilmesi için etik ilkelere sıkı sıkıya bağlı kalmalarının zorunlu olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, etik sınırların ihlal edilmesinin müracaatçının güvenini zedelediği ve mesleğin itibarı üzerinde olumsuz etkiler yarattığı saptanmıştır. Sonuç olarak, etik ilkelere dayalı bir uygulamanın müracaatçıyla kurulan ilişkiyi güçlendirdiği ve sosyal hizmetin etkinliğini artırdığı düşünülmektedir.
Referanslar
Acar, H., Çoban, İ. A., & Polat, G. (2017). Sosyal hizmetlerde yanlış uygulamalar, etik ihlaller ve sorunlara ilişkin bir araştırma. Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
Afyonoğlu, M. F., & Daşbaş, S. (2021). Sosyal hizmet öğrencilerinin etik problem çözme becerileri: Konya örneği. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, (18), 48–66. https://doi.org/10.46218/tshd.978980 DOI: https://doi.org/10.46218/tshd.978980
Arıcı, A., Bolat, G. B., & Artan, T. (2021). Sosyal hizmet uygulamalarında en sık karşılaşılan etik ikilemler: gizlilik-raporlama ve özerklik-paternalizm. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 21(2), 317–337. https://doi.org/10.54961/uobild.1038120 DOI: https://doi.org/10.54961/uobild.1038120
Artan, T., Olcay Özkan, A., & Arıcı, A. (2020). Sosyal hizmette etik ikilemler ve etik karar verme. T. Artan & M. Zubaroğlu Yanardağ (Ed.), Sosyal hizmet etiği içinde (s. 71–88). Nika Yayınevi.
Banks, S. (1998). Professional ethics in social work—What future? The British Journal of Social Work, 28(2), 213–231. https://doi.org/10.1093/oxfordjournals.bjsw.a011324 DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordjournals.bjsw.a011324
Banks, S. (2006). Ethical and values in social work (3rd ed.). Macmillan Press.
Buz, S., & Akçay, S. (2015). Sosyal hizmet araştırmasında etik. Toplum ve Sosyal Hizmet, 26(1), 149–162.
Cılga, İ. (2004). Bir bilim ve meslek olarak sosyal hizmet. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayınları.
Congress, E., & McAuliffe, D. (2006). Social work ethics: Professional codes in Australia and the United States. International Social Work, 49(2), 151–164. https://doi.org/10.1177/0020872806061211 DOI: https://doi.org/10.1177/0020872806061211
Creswell, J. W. (2025). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.). Siyasal Yayınevi.
Demirel, B. (2023). Sosyal hizmet mesleğinin küresel-yerel bağlamı üzerine bir değerlendirme: Küyerel sosyal hizmet. GAB Akademi 3, (1), 43-52.
Dolgoff, R., Harrington, D., & Loewenberg, F. M. (2012). Ethical decisions for social work practice (9th ed.). Thomson Brooks/Cole.
Dursun, Y., Atamtürk, E., & Aslantürk, H. (2022). Sosyal hizmet uzmanlarının etik ikilemler karşısındaki tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, (19), 1-16. https://doi.org/10.46218/tshd.1073318 DOI: https://doi.org/10.46218/tshd.1073318
Ferrel, O. C., & Fraedrich, J. (1994). Business ethics: Ethical decision making & cases (2nd ed.). Houghton Mifflin Company.
Gökçearslan Çiftçi, E., & Gönen, E. (2011). Sosyal hizmet uygulamalarında etik karar verme süreci. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 22(2), 149-160.
Holme, C. (2008). Business ethics: Does it matter? Industrial and Commercial Training, 40(5), 248–252. https://doi.org/10.1108/00197850810886487 DOI: https://doi.org/10.1108/00197850810886487
Kuçuradi, İ. (2002). Etik kavramı. İ. Bal & B. Eryılmaz (Ed.), Polis meslek etiği içinde (s. 45–51). Polis Akademisi Başkanlığı Yayınları.
Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2nd ed). Sage.
Morgan, R. C., & Thiagarajan, P. (2009). The relationship between ethics, common sense and rationality. Management Decision, 47(3), 481–490. https://doi.org/10.1108/00251740910946732 DOI: https://doi.org/10.1108/00251740910946732
NASW. (2017). NASW code of ethics. NASW Publications. https://socialwork.sdsu.edu/wp-content/uploads/2011/09/NASW-Code-of-Ethics2017.pdf
Özateş, S. Ö. (2010). Sosyal hizmet etiğinin felsefi temelleri. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 21(1), 85–97.
Özen, Y. (2011). Sorumluluk bağlamında iş ahlâkı ve sosyal sorumluluk: Sosyal psikolojik bir yaklaşım. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 2(4), 173–189.
Özkan, G. (2022). Madde bağımlılığı tedavisinde etik boyut. Sosyal Hizmet, 2022(1), 60–71.
Öztürk, A. B. (2009). Sosyal hizmet etiğinde farklı yaklaşımlar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 20(1), 105–116.
Purutçuoğlu, E. (2018). Adli sosyal hizmet ve etik. Social Sciences Studies Journal, 4(27), 5861–5875. http://dx.doi.org/10.26449/sssj.1058 DOI: https://doi.org/10.26449/sssj.1058
Reamer, F. G. (1998). The evolution of social work ethics. Social Work, 43(6), 488–500. https://doi.org/10.1093/sw/43.6.488 DOI: https://doi.org/10.1093/sw/43.6.488
Reamer, F. G. (2018). Sosyal hizmet etiği ve değerleri (H. Acar, Çev.). Nika Yayınevi.
Sanders, S., & Hoffman, K. (2010). Ethics education in social work: Comparing outcomes of graduate social work students. Journal of Social Work Education, 46(1), 7–22. https://doi.org/10.5175/JSWE.2010.200800112 DOI: https://doi.org/10.5175/JSWE.2010.200800112
SHUDER. (2004). Sosyal hizmet mesleğinin etik ilkeleri ve sorumlulukları (2. baskı). SHUDER Yayınları.
Sobočan, A. M., Bertotti, T., & Strom-Gottfried, K. (2018). Ethical considerations in social work research. European Journal of Social Work, 22(5), 805–818. https://doi.org/10.1080/13691457.2018.1544117 DOI: https://doi.org/10.1080/13691457.2018.1544117
Solmaz, U., & Artan, T. (2023). Türkiye’de farklı alanlarda çalışan sosyal hizmet uzmanlarının etik ikilem ve etik karar verme durumları üzerine nitel bir değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 34(2), 313–333. https://doi.org/10.33417/tsh.1071356 DOI: https://doi.org/10.33417/tsh.1071356
Svensson, G., Wood, G., & Callaghan, M. (2010). A comparison of business ethics commitment in private and public sector organizations in Sweden. Business Ethics: A European Review, 19(2), 213–232. https://doi.org/10.1111/j.1467-8608.2010.01585.x DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-8608.2010.01585.x
Taş, A., & Karataş, K. (2024). Bir sosyal inceleme alanı olarak “muhtaçlık” değerlendirmesinde karşılaşılan etik ikilem ve sorunlar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 35(2), 173–199. https://doi.org/10.33417/tsh.1328468 DOI: https://doi.org/10.33417/tsh.1328468
TDK. (2025). Türk Dil Kurumu sözlüğü. 20 Şubat 2025 tarihinde https://www.tdk.gov.tr adresinden edinilmiştir.
Ülgen, H., & Mirze, K. (2004). İşletmelerde stratejik yönetim. Literatür Yayınları.
Wilks, T. (2004). The use of vignettes in qualitative research into social work values. Qualitative Social Work, 3(1), 78–87. https://doi.org/10.1177/1473325004041133 DOI: https://doi.org/10.1177/1473325004041133
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, E. S. (2015). Sosyal hizmet etiğine ilişkin bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, Sosyal Hizmet Özel Sayısı, 122–136.
Zubaroğlu-Yanardağ, M. (2020). Sosyal hizmet mesleki uygulamalarında müracaatçılara karşı etik sorumluluklar ve etik karar verme süreci. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(3), 1201–1226. https://doi.org/10.33417/tsh.773749 DOI: https://doi.org/10.33417/tsh.773749
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
