Avrupa ve Türkiye’den ABD’ye beyin göçü: Eleştirel bir literatür analizi
Özet Görüntüleme: 66
/ 
PDF İndirme: 32
DOI:
https://doi.org/10.70736/ijoess.1686Anahtar Kelimeler:
ABD- Avrupa- beyin göçü- literatür analizi- TürkiyeÖzet
Bu çalışma, Avrupa ve Türkiye’den ABD’ye beyin göçünü karşılaştırmalı bir perspektiften ele almakta ve literatürdeki temel yaklaşımları eleştirel bir şekilde incelemektedir. Beyin göçü, yüksek nitelikli bireylerin uluslararası hareketliliği bağlamında uzun yıllardır araştırma konusu olmuş, ancak bireysel deneyimler, akademik entegrasyon süreçleri ve diaspora etkileri literatürde görece daha az incelenmiştir. Mevcut araştırmalar, Avrupa ve Türkiye’den ABD’ye beyin göçünün farklı motivasyonlara dayandığını göstermektedir. Avrupa’dan göç eden akademisyenler genellikle bilimsel iş birlikleri ve araştırma imkanlarını genişletmeyi amaçlarken, Türkiye’den gelen akademisyenler için akademik özgürlük, yayın olanakları ve bilimsel üretkenliğe erişim daha belirleyici olmaktadır. Çalışma, bu iki göç hareketinin benzer ve farklı yönlerini ortaya koyarak, beyin göçü üzerine yapılan literatürün metodolojik ve teorik çerçevesini değerlendirmektedir. Literatürde nitel araştırmaların görece sınırlı olduğu ve göçmenlerin bireysel hikâyeleriyle deneyimlerine daha fazla odaklanılması gerektiği vurgulanmaktadır. Bireysel göç hikâyelerinin derinlemesine incelenmesi, beyin göçü olgusunun daha geniş bir perspektiften ele alınmasını sağlayacaktır. Bu bağlamda çalışmada eleştirel bir literatür taraması yöntemi benimsenmiştir. İnceleme sürecinde nitel ve nicel çalışmalar analiz edilmiş; itme-çekme modeli, beşerî sermaye teorisi ve göç sistemleri teorisi temel kavramsal çerçeve olarak kullanılmıştır. Son olarak, gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş ülkelere yönelen beyin göçü ile gelişmiş ülkeler arasındaki akademik hareketliliğin karşılaştırmalı analizi, göç literatürüne ve bilim politikalarına katkı sağlayacak önemli veriler sunmayı hedeflemektedir.
Referanslar
Ackers, L., & Gill, B. (2008). Moving people and knowledge: Scientific mobility in an enlarging European Union. Edward Elgar Publishing.
Altbach, P. G. (2015). Global perspectives on higher education. JHU Press.
Aydan, S. (2023). Hekim göçü açısından Türkiye’nin çalışma koşullarının değerlendirilmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 26(3), 895-920. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3022545
Balta, E., & Altan-Olcay, Ö. (2020). The American Passport in Turkey: National Citizenship in the Age of Transnationalism. University of Pennsylvania Press.
Becker, G. S. (1993). Human capital: A theoretical and empirical analysis, with special reference to education (3rd ed.). University of Chicago Press.
Bhagwati, J. (1972). The brain drain and income taxation: A proposal. Massachusetts Institute of Technology. Dept.of Economics; no. 92. http://hdl.handle.net/1721.1/63416
Bhagwati, J., & Hamada, K. (1974). The brain drain, international integration of markets for professionals and unemployment: A theoretical analysis. Journal of Development Economics, 1(1), 19-42. http://hdl.handle.net/1721.1/63318
Carrington, W. J., & Detragiache, E. (1998). How big is the brain drain? IMF Working Paper.
Castles, S., & Miller, M. J. (2009). The age of migration: International population movements in the modern world (4th ed.). Palgrave Macmillan.
Ceylan, A. (2021). Göç ve siyasallaşma: Türkiye’de beyin göçü tartışmalarının siyasallaşma gerekçeleri üzerine bir inceleme. Memleket Siyaset Yönetim, 16(35), 189-224. https://dergipark.org.tr/tr/pub/msydergi/issue/63458/960638#article_cite
Cervantes, M., & Guellec, D. (2002). The brain drain: Old myths, new realities. OECD Observer, 5(230), 40-42. https://doi.org/10.1787/observer-v2002-1-en
Docquier, F., & Rapoport, H. (2006). Skilled migration: The perspective of developing countries. (Discussion Paper Series 10/07). Centre for Research and Analysis of Migration
Docquier, F., & Rapoport, H. (2012). Globalization, brain drain, and development. Journal of Economic Literature, 50(3), 681-730. https://doi.org/10.1257/jel.50.3.681
Elveren, A. Y., & Toksöz, G. (2018). Türkiye’de Beyin Göçü Yazını ve Bir Alan Araştırması. https://www.researchgate.net/publication/326260918_Turkiye’de_Beyin_Gocu_Yazini_ve_Bir_Alan_Arastirmasi
Esen, E. (2014). Going and coming: Why U.S.-educated Turkish PhD holders stay in the U.S. or return to Turkey? [Unpublished doctoral dissertation]. University of Kansas. https://kuscholarworks.ku.edu/handle/1808/16829
European Commission. (2022). Horizon 2020 and the European research area: Analysis and impact assessment. Brussels: European Commission Publications.
Franzoni, C., Scellato, G., & Stephan, P. (2012). Foreign-born scientists: Mobility patterns for sixteen countries. Nature Biotechnology, 30(12), 1250-1253. https://doi.org/10.1038/nbt.2449
Garicano, L., & Rossi-Hansberg, E. (2011). Organization and inequality in a knowledge economy. The Quarterly Journal of Economics, 121(4), 1383-1435. https://doi.org/10.1093/qje/121.4.1383
Gibson, J., & McKenzie, D. (2011). The microeconomic determinants of emigration and return migration of the best and brightest: Evidence from the Pacific. SSRN Electronic Journal. Elsevier BV. https://doi.org/10.2139/ssrn.1411659
Glänzel, W., & Schubert, A. (2004). Analysing scientific networks through co-authorship. In H. F. Moed, W. Glänzel, & U. Schmoch (Eds.), Handbook of quantitative science and technology research (pp. 257-276). Springer. https://doi.org/10.1007/1-4020-2755-9_12
Gökbayrak, Ş. (2006). Gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş ülkelere nitelikli işgücü göçü ve politikalar: Türk mühendislerinin “beyin göçü” üzerine bir inceleme [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Grigolo, M., Lietaert, M., & Marimon, R. (2010). Shifting from academic “brain drain” to “brain gain” in Europe. European Political Science, 9(1), 118–130. https://doi.org/10.1057/eps.2009.42
Güngör, N. D. (2003). Brain drain from Turkey: An empirical investigation of the determinants of skilled migration and student non-return [Yayımlanmamış doktora tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
Güngör, N. D., & Tansel, A. (2008). Brain drain from Turkey: An investigation of students’ return intentions. Applied Economics, 40(23), 3069–3087. https://doi.org/10.1080/00036840600993999
Kaya, E. (2019). Türkiye’de gençlerin göç eğilimini etkileyen unsurlar üzerine bir alan araştırması. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 2(9), 657-676. https://doi.org/10.26677/TR1010.2019.209
Kerr, S. P., Kerr, W. R., & Lincoln, W. F. (2015). Skilled immigration and the employment structures of U.S. firms. Journal of Labor Economics, 33(S1), S147–S186. https://doi.org/10.1086/678986
Kurtuluş, B. (1988). Beyin göçü: Geçmişte, günümüzde ve gelecekte. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 46, 171-186.
Kurtuluş, B. (1999). Amerika Birleşik Devletleri’ne Türk Beyin Göçü. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
Lee, E. S. (1966). A theory of migration. Demography, 3(1), 47-57.
Mahroum, S. (2000). Highly skilled globetrotters: Mapping the international migration of human capital. R&D Management, 30(1), 23–32. https://doi.org/10.1111/1467-9310.00154
Martiniello, M., & Rath, J. (2019). Transit migration: All roads lead to America. Routledge.
Massey, D. S., Arango, J., Hugo, G., Kouaouci, A., Pellegrino, A., & Taylor, J. E. (1993). Theories of international migration: A review and appraisal. Population and Development Review, 19(3), 431-466. https://doi.org/10.2307/2938462
Moguerou, P. (2006). The brain drain of Ph.D.s from Europe to the United States: What we know and what we would like to know.
National Foundation for American Policy. (2019). Immigrant Nobel Prizes. NFAP Policy Brief. https://nfap.com/wp-content/uploads/2019/10/Immigrants-and-Nobel-Prizes.NFAP-Policy-Brief.October-2019.pdf
OECD. (2022). International migration outlook 2022. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/30fe16d2-en
Oğuzkan, T. (1971). Yurt dışında çalışan doktoralı Türkler: Türkiye’den başka ülkelere yüksek seviyede eleman göçü üzerinde bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
Oğuzkan, T. (1975). The Turkish brain drain: Migration of tendencies among doctoral level manpower. In R. E. Krane (Ed.), Manpower mobility across cultural boundaries: Social, economic and legal aspects, the case of Turkey and West Germany. E. J. Brill.
Oğuzkan, T. (1976). The scope and nature of Turkish brain drain. In N. Abadan-Unat (Ed.), Turkish workers in Europe, 1960-1975: A socio-economic reappraisal (pp. 74-103). E. J. Brill.
Ravenstein, E. G. (1885). The laws of migration. Journal of the Statistical Society of London, 48(2), 167–235. https://doi.org/10.2307/2979181
Schultz, T. W. (1961). Investment in human capital. The American Economic Review, 51(1), 1–17. http://www.jstor.org/stable/1818907
Tanrısevdi, F., Durdu, İ., & Tanrısevdi, A. (2019). Beyin göçü mü? Beyin gücü mü? Journal of Travel and Tourism Research, 15(15), 133-158. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ttr/issue/57880/829528
Tansel, A., & Güngör, N. D. (2004). Türkiye’den yurt dışına beyin göçü: Ampirik bir uygulama (ERC Working Paper No. 04/06). Economic Research Center, Middle East Technical University.
Tanyıldız, Z. E., Arslanhan, S., & Kurtsal, Y. (2011). Tersine beyin göçü politikalarının sanayi politikalarına entegrasyonu: Ülke örnekleri ve Türkiye için dersler. TEPAV Politika Notu. https://tepav.s3.eu-west-1.amazonaws.com/upload/files/haber/1316789701-8.Turkiye___de_Tersine_Beyin_Gocu_Gecmise_ve_Gunumuze_Bakis.pdf
Tremblay, K. (2005). Academic mobility and immigration. Journal of Studies in International Education, 9(3), 196-228. SAGE Publications. Retrieved from https://eric.ed.gov/?id=EJ805476
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2024, Eylül 26). Yükseköğretim beyin göçü istatistikleri 2021-2023. TÜİK Resmi Web Sitesi. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yuksekogretim-Beyin-Gocu-Istatistikleri-2021-2023-53839
World Economic Forum. (2021). 8 Questions About Brain Drain. Geneva: WEF. https://pubs.aeaweb.org/doi/pdfplus/10.1257/jep.25.3.107
Yiğittürk Ekiyor, E. (2019). Ulusaşırı göç ve toplumsal alanda sosyal ağlar: ABD’de yaşayan Türkler üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 H. Zeynep Yurtoglu Tetik
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
