Dijital dünyada tüketici davranışı: Sosyal medya kullanımı, marka tutumu ve tüketici satın alma eğilimleri


Özet Görüntüleme: 28 / PDF İndirme: 28

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.70736/ijoess.636

Anahtar Kelimeler:

Tüketici davranışı- sosyal medya- marka tutumu

Özet

Dijital dünyada tüketici davranışları sosyal medyanın kullanımı ve marka tutumunu dönüştürmektedir. Sosyal medya sadece iletişim aracı değil tüketici davranışlarını etkileyen bir pazarlama aracıdır. Bu kapsamda araştırma İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Spor Bilimleri Fakültesi’nin farklı bölümlerinde öğrenim gören öğrencilerin sosyal medya kullanımı, marka tutumu ve tüketici satın alma eğilimlerine dair ilişkisinin tespit edilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeline uygun yürütülmüş, betimsel ve ilişkisel arayıcı türde bir araştırmadır. Araştırmanın çalışma grubunu amaçlı örnekleme yöntemi ile seçilen %63,3’ü kadın %36,7’si erkek toplam 275 spor bilimleri fakültesi öğrencileri oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak kişisel bilgi formu, Sosyal Medya Kullanım Ölçeği, Marka Tutum Ölçeği ve Sosyal Medyada Satın Alma Öncesi Tüketici Davranışı Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimleyici istatistik değerlerin yanı sıra gruplar arası karşılaştırmalar için parametrik testler kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan ölçeklerin güvenirlik düzeyleri değerlendirilmiştir. Katılımcıların cinsiyet, ekonomik düzey ve sosyal medya kullanım sıklığına göre sosyal medya satın alma öncesi tüketici davranışı arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Sosyo ekonomik düzey ve sosyal medya kullanım sıklığına göre marka tutumu ve sosyal medya kullanım düzeyi arasında anlamlı farklılık tespit edilirken, cinsiyete göre sosyal medya kullanım düzeyi ve marka tutumu arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır. Sonuç olarak katılımcıların sosyo demografik özelliklerine göre sosyal medya kullanımı, marka tutumu ve sosyal medyada satın alma öncesi tüketici davranışı değişiklik göstermektedir.

Referanslar

Acar, C., & Ekizler, H. (2023). Sanal etkileyicilerin tüketici satın alma niyetine etkisi. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 14(1), 1-22. https://doi.org/ 10.18354/esam.1334461

Akın, A., ve Özen, Y. (2018). Marka tutum ölçeğinin türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 65, 1-6.

Akkaya, Y. (2016). Spor pazarlamasında ürün kavramının incelenmesi, International Journal of Science Culture and Sport, 4(3), 821-829.

Akoğlu, H., & Doğaner, S. (2020). Sosyal medya kullanımının spor ürünü satın almaya etkisi: spor bilimleri fakültesi akademisyenleri üzerine nitel bir çalışma. International Journal of Sport Exercise and Training Sciences-IJSETS, 6(2), 45-56.

Aksoğan M., & Türel Y.K. (2021). Sosyal medyanın tüketici davranışları üzerindeki rolü: üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 12(2), 367-378. https://doi.org/10.36362/gumus.865207

Alkan, H., & Doğan, B. (2018). A research of the relationship between high school students' social media usage and their well-being. International Journal of Educational Research Review, 3(4), 97-102.

Anbarlı, A. (2022). Sosyal medya fenomenlerinin farklı sosyo-ekonomik düzeydeki tüketicilerin satın alma kararları üzerindeki etkisinin psikolojik faktörler aracılığıyla incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(2), 502-526. https://doi.org/10.47097/piar.1181837

Atıgan, F., & Yükselen, C. (2018). Marka tutumu ile imajının marka değeri ve güveni yaratılmasındaki rolü, tüketicinin satın alma niyeti üzerindeki etkileri. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 35-53. https://doi.org/ 10.18221/bujss.370614

Baran, A., & Taşkın, E. (2017). Spor kulübünün marka kişiliğinin takımla özdeşleşme üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir çalışma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (52), 52-74.

Batra, R., & Ray, M. L. (1983). Operationalizing involvement as depth and quality of cognitive response. Advances in Consumer Research, 10(1), 309-313.

Başaran, Y. K. (2024). Sosyal bilimlerde örnekleme kuramı. The Journal of Academic Social Science, 47(47), 480-495.

Bilge, Y., Baydili, K., & Göktaş, S. (2020). Sosyal medya bağımlılığını yordamada anksiyete, stres ve günlük sosyal medya kullanımı: Meslek yüksekokulu örneği. Bağımlılık Dergisi, 21(3), 223-235.

Çakır, V. (2006). Reklâmların beğenilmesinin tüketicilerin marka tutumlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 663-68.

Can, L. (2017). Sosyal medyada kulaktan kulağa iletişime yönelik ihtiyacın marka bağlılığına etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 140-158. https://doi.org/10.15869/itobiad.263989

Chen, C. Y., Lin, Y. H., Lee, C. Y., Lin, Y. K., Chuang, M. C., & Lee, K. N. (2019). Reflective or impulsive buying or both? Evidence from the sport merchandise consumption context. Social Behavior and Personality: An international journal, 47(11), e8395

Çelikkol, Ş. (2022). Metaverse Dünyası’nın, tüketici satın alma davranışları açısından değerlendirilmesi. İstanbul Kent Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(1), 64-75.

Deniz, L., & Tutgun-Ünal, A. (2019). Sosyal medya çağında kuşakların sosyal medya kullanımı ve değerlerine yönelik bir dizi ölçek geliştirme çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 1025-1057. https://doi.org/10.26466/opus.557240

Dönmez, E., Yıldız, K., & Polat, E. (2020). Spor taraftarlarının internetten spor ürünleri satın alma davranışları, ihtiyaç doyumu ve algıladıkları risk üzerine bir analiz. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 588-602.

Durmaz, Y., Bahar, R., & Kurtlar, M. (2011). Kişisel faktörlerin tüketici satın alma davranışlarına etkisi üzerine bir araştırma. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 114-133.

Erdinc, D., & Özkaya, B. (2023). Sosyal medyada mikro-ünlü kullanımının marka tutumu üzerindeki etkisi. İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 11(23), 33-69.

Filo, K., Lock, D., & Karg, A. (2015). Sport and social media research: A review. Sport management review, 18(2), 166-181.

Hacıefendioğlu, Ş., & Fırat, D. (2014). Sosyal medyada yer alan markalara ilişkin marka imajının güven üzerindeki etkisi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (27), 87-96.

Hall, J. A. (2018). When is social media use social interaction? Defining mediated social interaction. New Media & Society, 20(1), 162-179.

Hambrick, M. E., & Kang, S. J. (2015). Pin it: Exploring how professional sports organizations use Pinterest as a communications and relationship-marketing tool. Communication & Sport, 3(4), 434-457.

İnce, M., & Koçak, M. C. (2017). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım alışkanlıkları: Necmettin Erbakan Üniversitesi örneği. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 736-749.

İşlek, M. S. (2012). Sosyal medyanın tüketici davranışlarına etkileri Türkiye’deki sosyal medya kullanıcıları üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

İşler, D. B., Yarangümelioğlu, D., & Gümülü, E. (2014). Online tüketici satın alma davranışlarını etkileyen faktörlere yönelik bir durum değerlendirmesi: Isparta ilinde bir uygulama. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(3), 78-94.

Kaplan, M. (2019). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılık düzeyleri, sosyal medya kullanım amaçları ve bağlanma stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Kaptanoğlu, R. Ö., Kılıçarslan, M., & Tosun, A. (2019). Marka ve marka farkındalığı. The Journal of Social Science, 3(5), 248-266. https://doi.org/10.30520/tjsosci.520673

Katırcı, H., & Oyman, M. (2011). Spor merkezlerinde tüketici tatmini ve sadakat. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 90-100.

Magro, M. J. (2012). A review of social media use in e-government. Administrative Sciences, 2(2), 148-161.

Obut, İ. (2024). Sporda marka tutumu ve satın alma durumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Batman Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.

Olkun, E. O., & Balcı, Ş. (2024). Üniversite öğrencileri arasında gelişmeleri kaçırma korkusu (fomo) ile yalan haber paylaşımı arasındaki ilişkide sosyal medya kullanımının aracılık rolü. Yükseköğretim Dergisi, 14(2), 23-36. https://doi.org/10.53478/yuksekogretim.1277063

Özcan, S. O. (2010). İnternet pazarlama faaliyetlerinde tüketici satın alma karar süreci. İnternet Uygulamaları ve Yönetimi Dergisi, 1(2), 29-39. https://doi.org/10.5505/iuyd.2010.58066

Özer, E., & Yurtsızoglu, Z. (2022). Spor ürünü kullanımında marka tercih nedenleri üzerine bir araştırma. Journal of ROL Sport Sciences, 3(3), 14-28.

Sarsar, F., Başbay, M., & Başbay, A. (2015). Öğrenme-öğretme sürecinde sosyal medya kullanımı. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 419-432. https://doi.org/10.17860/efd.98783

Şeker, A. (2021). Influencerların tüketici satın alma tutum ve davranışlarına etkileri üzerine nitel bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 22(1), 19-42. https://doi.org/10.24889/ifede.934155

Solmaz, B., & Görkemli, H. N. (2012). Büyükşehir belediyeleri ve sosyal medya kullanımı. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (18), 9-20.

Soygüden, A. (2020). Sporda tüketici davranışlarının incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(70), 1045-1065.

Sungur, K. P. (2024). Sosyal medya fenomenlerinin tüketicilerin marka tutumuna ve satın alma davranışına etkilerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Şişman Eren, E. (2014). Sosyal medya kullanım amaçları ölçeğinin geliştirilmesi ve bazı kişisel değişkenlere göre incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(4), 230-243.

Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed., pp. 1–983). New Jersey: Pearson Education Inc.

Tükenmez, A. (2024). Dijital çağda tüketim kültürü. Gazi Kitabevi.

Yalçın, M., Erenerdoğmuş, İ., & Demir, Ş. (1996). Jenerasyon y tüketicileri için marka çağrışımları ile olumlu marka tutumu yaratmak: Moda perakendeciliğinde uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 261-276.

Yıldız, E. (2019). Marka faydasının marka tutumu ve satın alma niyeti üzerindeki etkileri. Beykoz Akademi Dergisi, 7(1), 153-167. https://doi.org/10.14514/BYK.m.26515393.2019.7/1.153-167

Yıldız, E., & Avcı, İ. (2019). Instagram fenomenlerinin görsel ve sözel paylaşımlarının marka tutumu, marka değiştirme ve elektronik kulaktan kulağa pazarlama üzerine etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (25), 179-198. https://doi.org/10.18092/ulikidince.552765

Yoka, K., & Polat, E. (2019). Spor sponsoru markalarına ilişkin tüketici davranışlarının incelenmesi. International Journal of Social Science Research, 8(2), 112-125.

Yurtsızoğlu, Z., & Fişne, M. (2020). Sporda tüketici etnosentrizmi: Ölçek uyarlama ve bir araştirma. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(3), 465-480.

Yurtsızoğlu, Z., & Gül, O. (2022). Spor takımı taraftarının etnosentrik tüketim eğilimi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 20(45), 589-612. https://doi.org/10.35408/comuybd.1017290

Yayınlanmış

2025-06-15

Nasıl Atıf Yapılır

Güler, C. (2025). Dijital dünyada tüketici davranışı: Sosyal medya kullanımı, marka tutumu ve tüketici satın alma eğilimleri. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 16(60), 1078–1094. https://doi.org/10.70736/ijoess.636