BAĞLAMA ÜSTADI EKREM ÇELEBİ’NİN İCRA ÜSLUBU ÜZERİNE BİR İNCELEME

Özet

Bu çalışmada, bağlama üstadı Ekrem Çelebi’nin kişisel icra üslubunun belirlenmesi bu bağlamda kendinden önceki üstatlarla olan farklılıklarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, çalışma dört aşamada tamamlanmıştır. Araştırmanın ilk aşamasında, literatür taraması yapılmış; bu kapsamda konuya ışık tutabilecek kaynaklara ulaşılarak Abdallar, Bozlak, Üstatlık ve Üslup başlıkları üzerinden araştırmanın kavramsal çerçevesi hazırlanmıştır. Araştırmanın ikinci aşmasında, Orta Anadolu Yöresine ait bozlaklar içinden Ekrem Çelebinin icra üslubunu yansıtabilecek nitelikte bir bozlak seçilmiştir. Bu kapsamda, daha öncesinde yörenin usta isimlerinden Çekiç Ali ve Neşet Ertaş tarafından seslendirilen “Ak Ellerin Sala Sala Gelen Yar” isimli bozlak, araştırma odağına uygunluğu bakımından tercih edilmiştir. Araştırmanın üçüncü aşamasında, “Ak Ellerin Sala Sala Gelen Yar” isimli bozlağın, Çekiç Ali ve Neşet Ertaş tarafından yapılan icraları, aynı bozlağın Ekrem Çelebi tarafından yapılan icrası ile karşılaştırılmıştır. Yapılan karşılaştırmalarda, ezgi motifleri, ezgi çekirdekleri, ritmik kalıplar, icra teknikleri ve ifade unsurları incelenmiştir. İnceleme neticesinde ulaşılan verilerin çözümlenmesinde, sistematik müzikoloji disiplininin makam analizi yöntemlerine başvurulmuştur. Makamsal çözümlemelerde, Ertuğrul Bayraktarkatal, Okan Murat Öztürk ve Cenk Güray tarafından geliştirilen ve Arel sistemine alternatif olarak yaygın bir şekilde günümüzde kabul gören makamsal ezgi çekirdekleri modeli temel alınmıştır. Araştırmanın dördüncü ve son aşamasında, yapılan çözümlemelerden elde edilen veriler ışığında araştırmanın sonuçları yazılmıştır. İçinde yetiştiği ve beslendiği müzik kültürünü icrasına da yansıtan Çelebi’nin, yöredeki icracılardan farklı olarak kendine özgü bir icra üslubu geliştirdiği; bu doğrultuda icralarında, teknik icra kabiliyeti (acelite ve dinamik yapılar içeren) gerektiren uzun müzik cümleleri kullandığı görülmüştür. Bu durumun Ekrem Çelebi’nin kendine özgü icra üslubunun ortaya çıkmasında belirleyici olduğu düşünülmektedir. Devamında araştırma raporlaştırılmıştır.