Ortaöğretim öğrencilerinin tarih algıları ve epistemik yaklaşımları: Bir gömülü teori araştırması
Özet Görüntüleme: 8
/ 
PDF İndirme: 9
DOI:
https://doi.org/10.70736/ijoess.1647Anahtar Kelimeler:
Epistemik farkındalık- gömülü teori- tarih algısı- tarih ilgisiÖzet
Çalışmanın temel amacı, öğrencilerin tarih algılarını ve bu bilgi türene yönelik epistemik bakışlarını ortaya koyan bir kavram seti geliştirmektir. Gömülü teori yaklaşımıyla yapılan bu araştırma, tarihsel bilginin öğrenciler tarafından nasıl algılandığını ve bu bilgi türünün doğasını nasıl sorguladıkları bağlamından ilerlemiştir. Çalışma grubu, lise düzeyinde eğitim gören 45 öğrenci ve 8 tarih öğretmeninden oluşturmaktadır. Veri toplama süreci, görüşme ve odak grup görüşme teknikleriyle gerçekleştirilmiştir. Bu süreçte, öğrencilerin tarihsel bilgiye yönelik ilgileri, tarihsel bilgiye yükledikleri anlam ve epistemik bakışları merkez kod etrafında kategorilendirilmiştir. Bunlardan ilgi yatırımı kategorisi öğrencilerin savaşlar, zaferler, kaos dönemleri ve büyük figürler gibi konulara yönelik dikkatlerini ifade ederken; anlam yatırımı kategorisi, öğrencilerin tarihsel bilgiyi nasıl kişisel ve kültürel anlamlarla doldurduklarını ifade etmektedir. Epistemik yatırım ise öğrencilerin tarihsel bilginin epistemik doğasına yönelik bakışlarını ifade etmektedir. Bu kategoriler öğrencilerin tarihsel bilgiye olan yaklaşımlarının, sadece salt bilgi olarak sınırlı kalmadığı, aynı zamanda bu bilgileri eleştirel bir süzgeçten geçirerek anlamlandırma ve kimliklerine entegre etme çabası içinde olduklarını bir ağ şeklinde sunmaktadır. Öğrencilerin tarihi bir rehber olarak algıladıkları, tarihe yönelik belli bir epistemik bir farkındalığa sahip oldukları ve bu farkındalıkla tarihsel bilgiyi doğrulama ve farklı perspektiflerden değerlendirme eğiliminde oldukları görülmüştür. Tarihe yönelik ilgiyi ise savaş, zafer ve sıra dışılık olgularının beslediği görülmüştür.
Referanslar
Bauman, Z. (1999). Sosyolojik düşünmek (Çeviren: A. Yılmaz). Ayrıntı Yayınları.
Beştepe, A., & Yazıcı, F. (2024). Lise öğrencilerinin gözünden iyi bir tarih öğretmeni. Turkish History Education Journal, 13(1), 29-48. https://doi.org/10.17497/tuhed.1329882
Bryant, A., & Charmaz, K. (2019). The SAGE handbook of current developments in grounded theory. SAGE Publications. https://doi.org/10.4135/9781526485656
Carr, E. H. (2011). Tarih Nedir? (Çeviren: M.Gizem Gürtürk). İletişim Yayınları.
Corbin, J., & Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory (3. basım). SAGE Publications.
Creswell, J. W. (2019). Eğitim araştırmaları: Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi (2. basım). EDAM.
Creswell, J. W., & Guetterman, T. (2019). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (6. basım). Pearson Education.
Çelik, H., & Ekşi, H. (2015). Nitel desenler: Gömülü teori. EDAM.
Demircioğlu, İ. H. (2006). Lise öğrencilerinin tarih dersinin amaçlarına yönelik görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 153-164.
Dilek, D. (2002). Tarih derslerinde öğrenme ve düşünce gelişimi. Pegem Akademi.
Egan, K. (2010). Eğitimli zihin: Bilişsel araçlar anlama süreçlerimizi nasıl şekillendirir? (Çeviren: Filiz Keser). Pegem Akademi.
Goleman, D. (1995). Emotional intelligence: Why it can matter more than IQ. Bloomsbury.
Jenkins, K. (1997). Tarihi Yeniden Düşünmek. Dost Kitabevi Yayınları.
Kaya, R., & Demirel, M. (2010). Lise 3. sınıf öğrencilerinin tarih derslerindeki ilgi alanları (Erzurum Örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 163-177.
Lazarus, R. S., & Lazarus, B. N. (1996). Passion and reason: Making sense of our emotions. Oxford University Press.
MEB. (2024). Ortaöğretim Tarih 9. Sınıf Ders Kitabı. Devlet Kitapları.
Miguel-Revilla, D., Sánchez-Agustí, M., & Carril-Merino, T. (2022). History education and changing epistemic beliefs about history: An intervention in initial teacher training. South African Journal of Education, 42(3), 1-11. https://doi.org/10.15700/saje.v42n3a2086
Nalbantoğlu, A., & Bilgili, A. S. (2021). Lise 10. sınıf öğrencilerinin tarihe yönelik epistemolojik görüşlerinin incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 14(87), 361-391. https://doi.org/10.29228/JASSS.54224
Özsu, F. (2017). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan tarih ünitelerindeki savaş konularının, öğrencilerin tarih algısı üzerindeki etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
Pamuk, A. (2013). Kimlik ve tarih. Yeni İnsan Yayınları.
Paul, H. (2019). Tarih teorisi. Yeni İnsan Yayınevi.
Safran, M. (2010). Tarih nerededir? İçinde M. Safran (Ed.), Tarih Nasıl Öğretilir? Yeni İnsan Yayınevi.
Strauss, A. L. (2003). Qualitative analysis for social scientists (14. basım). Cambridge University Press.
Ulusoy, K. (2009). Lise öğrencilerinin tarih dersinin işlenişi ile ilgili düşünceleri (Ankara örneği). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 417-434.
Wilson, K., Dudley, D., Dutton, J., Preval-Mann, R., & Paulsen, E. (2023). A systematic review of pedagogical interventions on the learning of historical literacy in schools. History Education Research Journal, 20(1). https://doi.org/10.14324/HERJ.20.1.09
Wineburg, S. (2001). Historical thinking and other unnatural acts: Charting the future of teaching the past. Temple University Press.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Serdar Erdem- Akif Pamuk
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
