İşaret dili dersi alan üniversite öğrencilerinin derse ve işitme-konuşma engelli bireylere yönelik bakış açılarının değerlendirilmesi: Nitel bir araştırma
Özet Görüntüleme: 110
/ 
PDF İndirme: 101
DOI:
https://doi.org/10.70736/ijoess.577Anahtar Kelimeler:
Engellilere yönelik tutum- işitme-konuşma engelli- Türk işaret dili- Türk işaret dili dersiÖzet
Çalışma, işaret dili dersi alan üniversite öğrencilerinin, derse ilişkin görüşleri ve bu dersin, işitme-konuşma engelli bireylere yönelik tutumlarını nasıl etkilediğini araştırmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bir toplumda işaret dili bilen engelsiz insan sayısının artması, o toplumdaki işitime-konuşma engelli bireylerin karşılaştıkları zorlukların üstesinden gelme ihtimalini arttırabilir. Bu popülasyonun artmasında eğitim-öğretim, önemli bir yoldur. Dolayısıyla çalışmada, eğitimin en üst kademesi olarak üniversitede verilen işaret dili dersini alan 15 öğrenci ile derinlemesine görüşmeler gerçekleşmiştir. Yarı-yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla öğrencilerin; dersi seçme motivasyonları, ders içeriğini değerlendirmeleri ve bu dersin işitme-konuşma engellilere yönelik algılarını etkileme durumu hakkındaki görüşleri araştırılmıştır. Öğrencilerin dersi seçmelerindeki en büyük neden, “anlamak ve anlaşılmak” şeklinde olmaktadır. Dersin veriliş tarzının, engelli bireylere yönelik farkındalık kazandırdığı düşünülmektedir. Ayrıca öğrenciler genel olarak işaret dili dersini faydalı bulsalar da bazı önemli sorunlara dikkat çekmişlerdir. Bu sorunlar dersin, tek dönemlik olması, seçmeli bir ders olması, sadece üniversitede veriliyor olması, dersteki kaynak ve materyal eksikliğinin varlığı, işitme ve konuşma engelli bireylerle etkileşime dayalı bir uygulamanın olmayışı şeklindedir. Bu noktalarda bazı öneriler sunulmuştur. Öğrencilerin hepsi, bu ders sayesinde, engelli bireylere karşı daha olumlu tutum geliştirdiklerini ve onlara yönelik farkındalıklarının arttığını belirtmiştir. Sonuçta bu çalışma ile öğrencilerin beklentilerini karşılayabilecek müfredat önerisi sunularak, işitme-konuşma engelli bireyler hakkında farkındalık kazandırmaya çalışılmıştır.
Referanslar
Ağıralioğlu, N. (2012). Türkiye’de üniversitelerin kalitesini belirlemek için bir yaklaşım. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(3), 147-165. DOI: 10.5961/jhes.2012.046
Alptekin, S., & Batık, V. M. (2013). Özel eğitim bölümü öğrencilerinin yetersizlikten etkilenmiş kişilere yönelik tutumlarına özel eğitim dersinin etkisi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(4),18-34.
Altun, S., Kızılırmak, İ., & Eser, S. (2022). Turist rehberliği eğitiminde Türk işaret dili incelemesi. Turist Rehberliği Dergisi, 5(2), 81-99. https://doi.org/10.34090/tured.1128570
Au, K.W., & Man, D.W. (2006). Attitudes toward people with disabilities: A comparison between health care professionals and students. International Journal of Rehabilitation Research, 29(2), 155-60. DOI: 10.1097/01.mrr.0000210048.09668.ab
Aykutlu, H. (2019). Öğretmen adaylarının Türk işaret diline ve dersine yönelik görüşleri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
Baş, F.B. (2015). Bir mobil işaret dili uygulaması: MTİDS [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
Bintoro, T., Fahrurrozi-Kusmawati, A. P., & Dewi, R. S. (2023). The teacher strategies in teaching sign language for deaf students in special schools Jakarta. Cogent Education, 10(2), 2258294. https://doi.org/10.1080/2331186X.2023.2258294
Creswell, J. W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Thousand Oaks, CA: Sage.
Dirks, E., Ketelaar, l., Van der Zee, R., Netten, A.P., Frinjs, J.H.M., & Rieffe, C. (2017). Concern for others: A study on empathy in toddlers with moderate hearing loss. The Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 22(2), 178–186. https://doi.org/10.1093/deafed/enw076
Eniç, D. (2021). Gruplar arası temas kuramı açısından Covid-19 pandemisinde önyargıları azaltma yolları. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(Özel Sayı), 3336-3366. https://doi.org/10.26466/opus.877066
Erdoğan, M., & Vatandaş, C. (2020). Bireysel ve toplumsal dışlanma pratiği: Önyargı ve ayrımcılık. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 474-485.
Hung, H.L., & Paul, P.V. (2006). Inclusion of students who are deaf or hard of hearing: Secondary school hearing students’ perspectives. Deafness and Education International, 8(2), 62–74. https://doi.org/10.1179/146431506790560229
Jones, M.A. (2002). Deafness as culture: A psychosocial perspective. Disability Studies Quarterly, 22(2), 51-60. https://doi.org/10.18061/dsq.v22i2.344
Karaca, M. F., & Bayır, Ş. (2018). Türk işaret dili incelemesi: İletişim ve dil bilgisi. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 2(2), 35-58. https://doi.org/10.32960/uead.455509
Karataş, Z. (2020). Sosyal hizmet ve ilahiyat lisans programı öğrencilerinin engelli bireylere ilişkin tutumları. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, (15), 65-79. https://doi.org/10.46218/tshd.710073
Kemaloğlu, Y.K. (2012). Türkiye’de işitme kayıplıların ve işitme engellilerin genel görünümü. Türkiye Klinikleri, 5(2), 1-10.
Köten, E., & Erdoğan, B. (2014). Engelli gençler, sosyal dışlanma ve internet. Gençlik ve Spor Bakanlığı.
Küçük, F. (2016). Birleştirilmiş ve müstakil sınıf öğrencilerinin hayat bilgisi öğretim programındaki özgüven, yardımseverlik ve yeniliğe açıklık değerlerini kazanma düzeyleri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Bartın Üniversitesi.
Laat, de S., Freriksen, E., & Vervloed, M. P. J. (2013). Attitudes of children and adolescents toward persons who are deaf, blind, paralyzed, or intellectually disabled. Research in Developmental Disabilities, 34, 855-863. DOI:10.1016/j.ridd.2012.11.004
Lee, C., & Pott, S.A. (2018). University students’ attitudes towards deaf people: educational implications for the future. Deafness & Education International, 20(2), 80–99. https://doi.org/10.1080/14643154.2018.1438777
Malak-Akgün, B. (2021). İşaret dili eğitimi almış ve almamış üniversite öğrencilerinin engelli bireylere yönelik tutumlarının ve uyum düzeylerinin değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(41), 1247-1272. https://doi.org/10.21550/sosbilder.900971
Marberry, R.I. (2007). When timing is everything: Age of first-language acquisition effects on second-language learning. Applied Psycholinguistics, 28(3), 537-49. https://doi.org/10.1017/S0142716407070294
Müküs, H. (2019). İşitme engelli bireylerin kültüre dahil olmalarını mümkün kılan araç ve kurumların sosyal antropolojik analizi düzeyleri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
Nikolaraizi, M., & Makri, M. (2004). Deaf and hearing individuals' beliefs about the capabilities of deaf people. American Annals of the Deaf, 149(5), 404-414. DOI: 10.1353/aad.2005.0015
Nikolaraizi, M., & Reybekiel, N. (2001). A comparative study of children's attitudes towards deaf children, children in wheelchairs and blind children in Greece and in the UK. European Journal of Special Needs Education, 16, 167-182. https://doi.org/10.1080/08856250110041090
Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün, S. B. Demir, Çev.), Pegem Akademi.
Piştav-Akmeşe, P. (2016). Türk işaret dili eğitimi ve yüksek öğretim programlarında işaret dili dersi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 341-361.
Piştav-Akmeşe, P., & Kayhan, N. (2017). İşaret dili dersine katılan öğretmen adaylarının görüşlerine göre Türk işaret dili eğitiminin incelenmesi. Turkish Online Journal of Qualitive Inquiry, 8(1), 1-38. https://doi.org/10.17569/tojqi.280054
Piştav-Akmeşe, P., & Kayhan, N. (2020). İşaret dili dersini alan Türkçe öğretmeni adaylarının görüşlerine göre işaret dili öğretimi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(1), 17-35. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.689219
Roca-Hurtuna, M., Martinez-Rico, G., Sanz, R., & Alguacil, M. (2021). Attitudes and work expectations of university students towards disability: Implementation of a training programme. International Journal of Instruction, 14(2), 1-10. DOI:10.29333/iji.2021.1421a
Sancaktaroğlu-Bozkurt, S., & Okyayuz, Ş. (2020). Türkiye’de sağır ve işitme engelli çocuklar için ayrıntılı alt yazı çevirisi hakkında bir araştırma: Uygulamada sadeleştirme. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 29(2020), 139-160. https://doi.org/10.37599/ceviri.824787
Selvi, H.H., & Yıldırım, S.B. (2023). Türkiye’de işaret dili eğitimine yönelik güncel sorunlar. Turkish Journal of Special Education and Practice, 5(1), 40-57. https://doi.org/10.37233/TRSPED.2023.0137
Sömen, O. (2023). Türk sağır ve işitme engellilerde iletişim olgusu. Premium E Journal of Social Science, 7(27), 106-126. https://doi.org/10.37242/pejoss.4362
Sunal, Ş., & Çam, O (2005). Okul öncesi dönemi işitme engelli çocukların ruhsal uyum düzeylerinin incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 12(1), 11-18.
Şahin, H., & Bekir, H. (2016). Üniversite öğrencilerinin engellilere yönelik tutumlarının belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, (3), 767-779.
Tekin, H.H. (2019). Engelli üniversite öğrencilerinin eğitim yaşamındaki sorunları: Konya örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1531-1548. https://doi.org/10.33206/mjss.479132
Top, E. (2018). 14 haftalık özel eğitim dersi uygulamasının üniversite öğrencilerinin empatik eğilim ve engellilere yönelik tutumlarına etkisi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 9(3), 174-183. https://doi.org/10.17155/omuspd.416474
Tutar, H., & Yılmaz, K. (2013). İletişim. Seçkin.
Wanasooriya, W.M.D.C., Thilakawardhana, B.G.M.S., De Silva, P.H.S.Y., Menikhitiya, M.M.Y.S., & Rathnayake, S. (2023). Understanding and supporting people with hearing and speech impairments. International Research Journal of Innovations in Engineering and Technolohy, 7(11), 113-119. https://doi.org/10.47001/IRJIET/2023.711016
Yaralı, D. (2015). Öğretmen adaylarının özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Education Faculty, 17(2), 431-455. https://doi.org/10.17556/jef.02712
Yavuz, H., Baran, G., & Yıldız Bıçakçı, M. (2010). İşitme engelli ve işitme engelli olmayan 9-17 yaş grubundaki çocukların sosyal uyumlarının karşılaştırılması. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 21(1), 7-23.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin.
Yılmaz, F., & Arıkan, D. (2008). İşitme engelli adölesanların benlik kavramı ve depresyon belirti düzeyleri arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11(4), 67-75.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
