Grafik tasarım ürünlerinde temsil biçimi açısından yılan ve kadın figürünün kullanılması
Özet Görüntüleme: 11
/ 
PDF İndirme: 8
DOI:
https://doi.org/10.70736/ijoess.619Anahtar Kelimeler:
Grafik tasarım- kadın ve yılan figürü- mitoloji- sembol- temsilÖzet
Mitoloji, bir toplumun inançlarını, evrenin ve insanın kökenine dair açıklamalarını sembolik anlatılar yoluyla ifade etmektedir. Yılan ve kadın figürlerinin aynı çalışmada incelenmesinin temel nedeni, bu iki sembolün tarihsel, mitolojik ve kültürel bağlamlarda ortak temalar etrafında anlam kazanmasıdır. Doğurganlık, bilgelik, tehlike, baştan çıkarıcılık ve dönüşüm gibi çok katmanlı kavramlarla ilişkilendirilen bu figürler hem görsel hem de anlamsal düzlemde birbirini tamamlayıcı bir sembolik birliktelik sergilemekte; aralarındaki karşılıklı etkileşimin sanat ve grafik tasarımda nasıl yorumlandığını birlikte ele almak, bütüncül bir çözümleme sunmak açısından önem arz etmektedir. Çalışmanın amacı, mitolojiden grafik tasarıma kadar uzanan süreçte yılan sembolü aracılığıyla kadın figürünün temsili ve ifadesini incelemektir. Yılan sembolizminin kadın figürüyle bağlantısını ve grafik tasarımdaki yansımalarını değerlendirmek amacıyla nitel araştırma yöntemi kullanılarak doküman analizi yapılmış, veriler betimsel analiz tekniğiyle incelenmiştir. Rastgele örneklem yöntemiyle seçilen ve yılan ile kadın sembollerini içeren 11 görsel tasarım; geniş bir yelpazede çeşitlilik sağlamak, önyargısız biçimde farklı sembolik yorumları inceleyebilmek ve kapsamı daraltarak örneklerin derinlemesine analizini mümkün kılmak amacıyla tercih edilmiştir. Sonuç olarak, yılan ve kadın sembolleri tarih boyunca hem olumlu hem de olumsuz anlamlar taşımış; grafik tasarımda ise farklı teknik ve yaklaşımlarla yeniden yorumlanmıştır. Yılanın bilgelik ve yeniden doğuş kavramlarıyla ilişkilendirilmesi, kadın figürüne çok katmanlı, güçlü ve simgesel bir anlam derinliği kazandırmıştır.
Referanslar
Acar, G. (2023). Klasik Türk Edebiyatı’nda yılan metaforu. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 6(4), 41-56.
Acar, O., & Bora, N. B. (2023). Taşlaşma motifi açısından Medusa ve Zülfü Mavi hikâyelerinin karşılaştırılması. Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Belgü Dergisi (Özel Sayı), 314-320.
Akkaya, M. A. (2022). Sanatta Lilith miti’nin dönüşümü. Journal of Arts, 5(1), 27-35. https://doi.org/10.31566/arts.5.1.05
Altın Akkaya, M. (2023). Mitolojinin dönüşümleri doğrultusunda kadın arketiplerinin Osmanlı minyatürlerine yansımaları. Art Vision, 29(50), 42-52. https://doi.org/10.5152/ArtVis.2023.2237123
Arslan, A. & Sungur, Ş. (2024). Türkiye’de sosyal bilgiler ve hayat bilgisi derslerinde değerler eğitimi konusunda yapılan lisansüstü tezlerin doküman incelemesi. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 10(1), 137-145. https://doi.org/10.5281/zenodo.10620631
Baysal Yurdakul, N. (2023). Türk halk hekimliğinde hayvan sembolizmi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 23(1), 187-200. https://doi.org/10.32449/egetdid.1280860
Baysan, B. (2023). Eski Anadolu mitlerinde geçen canlı varlıklar ve sembolik değerleri (M.Ö. II. binyılın sonuna kadar) [Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi]. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. https://gcris.pau.edu.tr/bitstream/11499/56136/1/10590573.pdf
Becer, E. (2011). İletişim ve grafik tasarım (9. baskı). Dost Kitabevi.
Çalış Zeğerek, E. (2020). Grafik tasarımda bir anlatım dili: Rebus tasarım. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 24, 127-139. https://doi.org/10.17484/yedi.730685
Çelebi, N. (2023). Mezopotamya inanışlarında düalite: Sin Şamaş örneği. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 6(2), 219-236. https://doi.org/10.61729/uhad.1345906
Çiftçi, P., & Kurt, A. (2023). Din, edebiyat, kültür bağlamında yılan ve tavus kuşu metaforu. Uluslararası Dorlion Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (DASAD), 2(1), 257-278. https://doi.org/10.5281/zenodo.11637466
Danışman, B. & de Thorpe Millard, E. (2023). Gilgameş operası örnekleminde opera sanatında mitoloji. Kesit Akademi Dergisi, 9(37), 346-364. https://doi.org/10.29228/kesit.73502
Demir, T. (2024). Türk halk inanış ve uygulamalarında yılanın işlevine mitolojik bir bakış. Söylem Filoloji Dergisi, 9(1), 75-88. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1431925
Demirci, A. (2014). Literatür taraması. Y. Arı & İ. Kaya (Ed.), Coğrafya araştırma yöntemleri (ss. 73-108). Coğrafyacılar Derneği.
Duman, E. (2023). Türk mitolojisinde kötü dişil varlıklar. [Yüksek lisans tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü].
Duydu, M., & Karabey Tekin, A. (2022). Türk mitolojisinde hayvan sembolizmi ve geleneksel “Şahmeran” figürünün sanata yansımaları. İdil, 96, 1208–1217. https://doi.org/10.7816/idil-11-96-06
Eco, U. (2020). Çirkinliğin tarihi (1. baskı). Doğan Kitap.
Ersoy, E. (2016). Anadolu kültürlerinin sembol olarak modern sanata yansımaları. The Journal of Academic Social Science, (27), 256-273. https://doi.org/10.16992/ASOS.1183
Güçlü, D. (2024). Mitolojide kadınların kötücül temsilleri: Toplumsal cinsiyet stereotiplerinin yansımaları. Türk Dünyası Kadın Araştırmaları Dergisi, 3(4), 99-113. https://doi.org/10.5281/zenodo.10850829
Hançerlioğlu, O., (1975), İnanç sözlüğü, Remzi, İstanbul.
Karaman, Y. (2024). Murathan Mungan’ın Geyikler Lanetler adlı tiyatro eserinin arketipsel sembolizm açısından yorumu. Söylem Filoloji Dergisi, 9(2), 854-884. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1485895
Kayalıoğlu, S. (2023). İkonolojik bir biçim olarak nar ve sanatsal temsillerde kadın-nar alegorisi. Sanat ve Tasarım Dergisi, (31), 167-191.
Özcan Elçi, D. (2023). Ekofeminizmin mitolojik temelleri: Ana/doğa/bereket tanrıçaları ile kurulan bağ. Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Belgü Dergisi (Özel Sayı), 84-94.
Sivri, M., & Akbaba, C. (2018). Dünya mitlerinde yılan. Folklor/Edebiyat, 24(96), 53-64.
Sungur, S. A., & Gorgoretti, B. (2024). 21. yüzyıl Türk operalarındaki mitolojik unsurlar ve opera-mitoloji-sürdürülebilirlik ilişkisi. Conservatorium, 11(1), 177-190. https://doi.org/10.26650/CONS2024-1477782
Yavuz Kalın, S. Ş., & Selçuk, H. (2023). Türk ve Çin mitolojisindeki yaratılış mitlerinde Umay ve Nüwa imgeleri. Cappadocia Journal of History and Social Sciences, 21, 204-225. https://doi.org/10.29228/cahij.70331
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. baskı). Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, A. (t.y.). Saltıkname’de yılanın tezahürleri ve düşündürdükleri (s. 369-393).
Görsel Kaynaklar
Bernini, G. L. (1660). Medusa [Heykel]. Musei Capitolini, Roma. Erişim tarihi: 21.09.2024. https://tr.wikipedia.org/wiki/Medusa#/media/Dosya:Medusa_Bernini_Musei_Capitolini.jpg
Caravaggio. (n.d.). Medusa. Erişim tarihi: 21.09.2024. https://en.wikipedia.org/wiki/Medusa_(Caravaggio)
Cherokee Hardrock. (2023). Snake Woman [Albüm]. Erişim tarihi: 14.09.2024. https://cherokeehardrock.bandcamp.com/album/snake-woman
Çağdaş Drama Derneği Antalya. (2023). Yılan Prenses | The Snake Princess in Turkish | Türkçe peri masalları [Video]. YouTube. Erişim tarihi: 14.09.2024. https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=SeiN3DRsLMo
De Morgan, E. (1870-1875). The Angel with the Serpent. Wikimedia Commons. Erişim tarihi: 21.09.2024. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Evelyn_de_Morgan_-_The_Angel_with_the_Serpent,_1870-1875.jpg
Dubois, L. J. J. (n.d.). Illustration from Pantheon Égyptien [Resim]. Erişim tarihi: 21.09.2024. https://tr.wikipedia.org/wiki/Wadjet#/media/Dosya:Illustration_from_Pantheon_Egyptien_by_Leon_Jean_Joseph_Dubois,_digitally_enhanced_by_rawpixel-com_88.jpg
Dürer, A. (1504). Adam and Eve. National Gallery of Art. Erişim tarihi: 21.09.2024. https://en.wikipedia.org/wiki/Adam_and_Eve#/media/File:Albrecht_D%C3%BCrer,_Adam_and_Eve,_1504,_NGA_6610.jpg
Echidna [Resim]. (t.y.). Wikipedia. Erişim tarihi: 11.09.2024. https://tr.wikipedia.org/wiki/Ehidna#/media/Dosya:Echidna_-_parco_dei_mostri.jpg
Erdoğan, M. K. (t.y.). Şahmeran [Kitap]. Hepsiburada. Erişim tarihi: 21.09.2024. https://www.hepsiburada.com/sahmeran-mehmet-kemal-erdogan-pm-kkariyer16165
Giampietrino. (t.y.). Kleopatra. The Art History Project. Erişim tarihi: 21.09.2024. https://www.arthistoryproject.com/artists/giampietrino/cleopatra/
Lamia [Resim]. (n.d.). Wikipedia. Erişim tarihi: 10.09.2024. https://en.wikipedia.org/wiki/Lamia
Lilith [Resim]. (t.y.). Wikipedia. Erişim tarihi: 10.09.2024. https://en.wikipedia.org/wiki/Lilith#/media/File:Lilith_(John_Collier_painting).jpg
Medusa’nın Çığlığı Kostüm Sergisi [Etkinlik]. (2022). Kultur Istanbul. Erişim tarihi: 10.09.2024. https://kultur.istanbul/medusanin-cigligi-kostum-sergisi-10-ocak-1-mart-tarihlerinde-yerebatan-sarnicinda/
Melusine [Resim]. (t.y.). Wikipedia. Erişim tarihi: 11.09.2024. https://tr.wikipedia.org/wiki/Melusine#/media/Dosya:Melusinediscovered.jpg
Naga Kanya Goddess [Makale]. (t.y.). EvaMratna. Erişim tarihi: 10.09.2024. https://evamratna.com/blogs/evamratna-blogs/naga-kanya-goddess
Nüwa ve Fuxi [Resim]. (t.y.). Wikipedia. Erişim tarihi: 10.09.2024. https://tr.wikipedia.org/wiki/N%C3%BC_Wa#/media/Dosya:Anonymous-Fuxi_and_N%C3%BCwa3.jpg
Nure-onna [Resim]. ((t.y.). Wikipedia. Erişim tarihi: 10.09.2024. https://en.wikipedia.org/wiki/Nureonna#/media/File:Suushi_Nure-onna.jpg
Psikeart. (2023). Sadakat [Dergi]. Psikeart. Erişim tarihi: 10.09.2024. https://psikeart.com/tumsayilar/dergiler/psikeart/sayi-94-sadakat/
Piero di Cosimo. (n.d.). Portrait of Simonetta Vespucci. Google Art Project. Erişim tarihi: 21.09.2024. https://en.wikipedia.org/wiki/Portrait_of_Simonetta_Vespucci#/media/File:Piero_di_Cosimo_-_Portrait_de_femme_dit_de_Simonetta_Vespucci_-_Google_Art_Project.jpg
Rubens, P. P. (t.y.). Cleopatra. Wikimedia Commons. 21.09.2024. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Peter_Paul_Rubens_-_Cleopatra_-_WGA20331.jpg
Şener, A. (2022, Ekim 18-22). Edebiyat ve mitoloji ilişkisi bağlamında kırgız romanında yılan. 20. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi, Bişkek / Kırgızistan.
Tokyürek, H. (2016). Eski Uygur Budist metinlerinde şeytan, yılan, kadın ilişkisi. Journal of Turkology, 26(1), 301-310. https://doi.org/10.18345/tm.65602
Toulouse-Lautrec, H. de. (1875). Jane Avril. İstanbul Sanat Evi. 21.09.2024. https://www.istanbulsanatevi.com/sanatcilar/soyadi-t/toulouse-lautrec-henri-de/henri-de-toulouse-lautrec-jane-avril-1875/
Unknown. (n.d.). Beyazperde dizileri [Fotograf]. Erişim tarihi: 14.09.2024. https://www.beyazperde.com/diziler/dizi-33179/fotolar-detay/?cmediafile=21975552
Unknown. (t.y.). Cihuacōātl statue [Heykel]. Museo Nacional de Antropología, Meksiko. Erişim tarihi: 21.09.2024. https://en.wikipedia.org/wiki/Cihuac%C5%8D%C4% 81tl#/media/File:Cihuacoatl_statue_(Museo_Nacional_Antropologia).JPG
Unknown. (t.y.). Krisna, Şefkat Tanrısı [Makale]. Soylent Dergi. Erişim tarihi: 10.09.2024. https://www.soylentidergi.com/krisna-sefkat-tanricasi/
Unknown. (t.y.). Şahmeran [Afiş]. Alanya Belediyesi. https://tiyatro.alanya.bel.tr/Oyunlar
Unknown. (t.y.). Snake Club: Revenge Of The Snake Woman [Film]. Erişim tarihi: 10.09.2024. https://www.filmvandaag.nl/film/84482-snake-club-revenge-of-the-snake-woman
Unknown. (t.y.). Woman and snake [Dergi kapağı]. Erişim tarihi: 10.09.2024. https://www.magazinecult.com/products/gq-italia-magazine-february-2014-rihanna-pete-doherty-bradleycooper
Wikiwand. (t.y.). Portrait of Simonetta Vespucci. Erişim tarihi: 21.09.2024. https://www.wikiwand.com/en/articles/Portrait_of_Simonetta_Vespucci
Yıldızeli, İ. E. (2020). Âdem ve Havva ikonografisinin, Rönesans Avrupası ve İslam coğrafyasının görsel betimlemeleriyle karşılaştırılması. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 9(73), 1434–1454. https://doi.org/10.7816/idil-09-73-07
Yöndemli, S. (2006). Mitoloji ve ikonografi: Simgelerin anlamları. İstanbul: İnkilap Kitabevi.
(1981). Clash of the Titans [Film]. Erişim tarihi: 21.09.2024. https://tr.wikipedia.org/wiki/Titanlar%C4%B1n_Sava%C5%9F%C4%B1_%28film,_1981%29#/media/Dosya:Clash_of_the_titans.jpg
İnternet Kaynakları
Soylenti Dergi. (t.y.). Krisna, Şefkat Tanrısı. Soylenti Dergi. Erişim tarihi: 10.09.2024, https://www.soylentidergi.com/krisna-sefkat-tanricasi/
Wannart. (t.y.). Taylor Swift’in yeni klibi yayınlandı. Erişim tarihi: 21.09.2024. https://wannart.com/icerik/2414taylor-swiftin-yeni-klibi-yayinlandi
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 özlem kum
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
.jpg){kind=link}
