ALTAY YARATILIŞ MİTİ İLE M. NECATİ SEPETÇİOĞLU’NUN YARATILIŞ DESTANININ YÜZEYSEL YAPI UNSURLARI BAKIMINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

Özet

Halk hafızasındaki çeşitli olaylar ve inançlar; mitlerde, destanlarda ve çeşitli anlatı türlerinde yaşayarak günümüze kadar gelebilmiştir. Fakat zamanla komşu veya sonradan tanışılan kültürlerin etkisine maruz kalmışlar, bu nedenle mevcut metinlerde değişiklikler olduğu gibi yeni metinler de teşekkül etmiştir. Sözel olarak icra edilen bu ürünlerde yazıya belli bir zamandan sonra aktarıldığı için, çoğu kez unutulmuş ve birtakım değişikliklere maruz kalmıştır. Bu bağlamda 19’uncu yüzyılın ikinci yarısında Altay Türkleri arasında Radloff tarafından derlenmiş olan Türk yaratılış miti, dünyanın ve evrenin yaratılışı, insan soyunun türeyişi ve tüm bunlar oluşurken şeytanın (Erlik) yaptığı kötülükler Türk düşüncesi etrafında şekillendirilmektedir. Bu makalede Radlof’un derlemiş olduğu Altay Yaratılış Miti ile M. Necati Sepetçioğlu’nun Yaratılış Destanı, karşılaştırmalı yazın bilimi açısından yüzeysel yapısındaki figüratif unsurlar (mekân, zaman, anlatıcı, bakış açısı, kahramanlar, motifler, olay örgüsü,) dikkate alınarak incelenmiştir. Gerçekleştirilen çözümlemede yazın bilim, gösterge bilim ve metin dil bilim yöntem ve teknikleri çalışmanın kuramsal zeminini oluşturmaktadır. Çalışmanın bir diğer amacı da mit ve destan yazın türlerinin yapısına ilişkin çıkarımlarda bulunmaktır. Değerlerin ve deneyimlerin bilgisini mitler aracılığı ile bize sunan mitoloji ile iç içe olmak insanı, toplumu, evreni anlama noktasında önemlidir. Mitleri su yüzüne çıkaran şair ve yazarlar da hazırladıkları bu eserlerle insanlara yeni ufuklar açacaktır.